ETEM ÇALIŞKAN, (ONUR ÜYESİ) GAZETECİ RESSAM VE HAT SANATÇISI.

Güzel yazı ustası Etem Çalışkan 1928 yılında, Tarsus’un Göçük Köyü’nde dünyaya geldi.

Köyün taşlı yollarından İstanbul’a uzanan ömrünü, kaligrafi sanatına adadı.

Uzaktan da olsa Atatürk’ü gördüğünde ilkokuldaydı.

Prof. Emin Barın’la birlikte Anıtkabir yazılarını yazdığındaysa, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nde henüz öğrenciydi.

Akademide kimler yoktu ki; Zeki Müren, Ayhan Işık, Erol Keskin, Çolpan İlhan, Peksan Koşar…

Böyle bir ortamda besledi sanatını.

Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi ve İstiklal Marşı’nın her bir harfi onun kaleminden çıkıp geldi sınıflarımıza, ofislerimize.

10 Kasım dolayısıyla 1969 yılında Milliyet gazetesi için yaptığı Atatürk portresi ve imzasıyla hafızalara kazındı. Kuran’ın Türkçe mealini yazıya döktü. Gazetelere portreler yaptı.

2002’de Nutuk’u 2 cilt 844 sayfa olarak elle yazdı. 2000 adet basıldı.

Çalışma yaklaşık üç yıl sürdü. Çok özel bir bitiriş yaptı.

10 Kasım saat 9’u 3 geçe son noktayı koydu. Ve 9’u 5 geçe de televizyon karşısında ayağa kalkıp saygı duruşunda bulundu.

Nutuk’un el yazması orijinalleri Başkent Üniversitesi’nde muhafaza edilmektedir.

Latin harfleriyle kaligrafiyi buluşturan hocaların hocası pek çok ilde resim ve kaligrafi sergileri açtı.

Atatürk imzasının öyküsü

Atatürk’ün çok güzel, karakteristik bir imzası vardır. Ve Gazi Mustafa Kemal’ken de Atatürk’ken de imzaları birbirine benzer karakterde çizgilere sahiptir, kendi el yazısı karakterindedir.

1969 yılında ben Milliyet gazetesinin ressamıydım. 10 Kasım için tam sayfa portresini çizdim ve portrede hissettiğim bir kompozisyon eksikliği vardı. Oraya imzasını koymayı şöyle bir düşündüm, kompozisyon tamamlanıyordu.

İşte o imza, onu o kompozisyona yerleştirirken aldığı şekille ortaya çıktı. Esasında imzanın çizgisi, Atatürk’ün kendi el yazısının çizgisidir. Ama ben kompozisyonla birleştirirken daha kaligrafik, daha kalıcı, biraz daha ayıklanmış olarak çizdim. Böylece gazete basıldı. Yıllar yılı resim ayrı bir değer olarak kaldı ve imza resimden çıktı, o da ayrı bir değer oldu. Ama bu, böyle olsun diye çizilmiş bir şey değildi.

Anıtkabir kitabeleri öyküsü

Yıl 1953. Hava sıcak mı sıcak. Alınları emek teri ıslatıyor.

Ressamlar, heykeltraşlar, mühendisler, yazarlar; herkes harıl harıl çalışıyor.

Etem Çalışkan, hocası Emin Barın ile Anıtkabir duvarlarında güzel yazısıyla iz bırakıyor.

Etem Çalışkan:

“Anıtkabir kitabelerini yazdığımda, yazı hocam Emin Barın’ın öğrencisi ve gayri resmi asistanıydım. Akademideyken hoca benim yazımı çok beğenirdi. Diğer öğrencilerin yazılarının kontrolünü bana yaptırırdı. İşte bu, hocayla ilk yılımızdı. 1953 yılıydı ve o yaz birlikte Anıtkabir’in kitabelerini yazdık. Çok güzeldi; heykeltıraşlar bir tarafta, taş ustaları bir tarafta, mozaikçiler bir tarafta. Çalışanların hepsi Güzel Sanatlar Akademisi’nden hocalarımızdı.

Anadolu’nun taşı, çekiçleri, ustalar vurdukça çıkan sesler ve o taşlardan çıkan parçalar her yeri kaplamıştı. Mevsim yaz, alın terleri akıyordu. İşte Anıtkabir’in yapımı böyle bir heyecan içinde gerçekleşti.

Çalışmalar o sene bütün yaz sürdü. Tezhip sanatçısı Rikkat Kunt (1903-1986) ile “Şeref Defteri” çalışmasına da katıldım, onun süslemesinde çalıştım.”

İnsanlığın miladı: Yazı

Etem Çalışkan’ın hangi eserine baksak gözümüze bir şey çarpıyor. Acaba yanlış mı yazdı, diye düşünmekten kendimizi alamıyoruz.

Eserlerinin kenarına düşülmüş tarih 1 ya da 2 ile değil, 6 ile başlıyor (örnek 6020).

Usta sanatçı bunu, yazının 6000 yıllık geçmişini anlatarak açıklıyor.

Nedir bu tarihin sırrı?

Yazının yaklaşık 6000 yıllık bir tarihi vardır. Çünkü insanlık tarihi, yazının icadıyla başlamıştır. “Bundan sonraki milatlar olaylara göredir. Örneğin Haçlı Savaşları’nın bir miladı vardır, Hz. Muhammed’in doğuşu bir milattır, Hz. İsa’nın doğuşu da bir milattır. Devletler onu kabul etmişler, ben bunu reddetmiyorum. Ama bütün insanlar için asıl olan milat, yazının icadıdır.”